Οι οικισμοί της Τρίπολης
Το έργο καταγράφει την οικιστική, πληθυσμιακή και διοικητική ιστορία της γεωγραφικής περιοχής του Δήμου της Τρίπολης από τον 17ο έως τον 21ο αιώνα.
Περιγραφή της περιοχής της Τρίπολης στα τέλη του 17ου αιώνα.
Η πεδιάδα της Τρίπολης είχε μήκος είκοσι ιταλικά μίλια και πλάτος πέντε. Η ύπαιθρος της Τεγέας ήταν εύφορη και καλλιεργημένη, ενώ της Παλαιόπολης (Μαντίνεια) έμενε ακαλλιέργητη. Το υπόλοιπο διαμέρισμα ήταν κατάσπαρτο από ψηλά βουνά, με εξαίρεση τις μικρές πεδιάδες του Λεβιδίου, του Μπεζενίκου (Βλαχέρνα) και του Δάρα. (Η επαρχία) στο παρελθόν υποβάλλονταν σε πολλούς ειδικούς φόρους (aggravii), καθώς η πόλη τους αποτελούσε ταξιδιωτικό σταθμό για τους κρατικούς υπαλλήλους.
Δημοσιεύεται στο Σπ. Π. Λάμπρος, «Τα Αρχεία της Βενετίας και η περί Πελοποννήσου έκθεσις του Μαρίνου Μικιέλ», Ιστορικά Μελετήματα, Αθήνα, 1884, 173-220.
Περιγραφή της περιοχής της Μαντίνειας το 1829
Η πεδιάδα της Μαντίνειας έχει μήκος επτά ή οκτώ μίλια και είναι πιο ψηλά από αυτή της Τεγέας. Το ύψος του γρασιδιού και η αφθονία του λευκού τριφυλλιού από κάτω, μας θυμίζουν το γεγονός ότι πάρα πολλά κοπάδια εξέλιπαν λόγω του πολέμου. Στο κέντρο της πεδιάδας υπάρχουν αμπέλια μερικώς περιφραγμένα από συστάδες πικραμυγδαλιών και αγριοαχλαδιών. Τμήματα της πεδιάδας είναι ελώδη και στάσιμα νερά εντοπίζονται σε ορισμένα μέρη. Το σύνολό της θα πλημμύριζε από νερό από τα βουνά, αν δεν υπήρχε ένα χάσμα στο έδαφος στο οποίο διοχετεύεται.
Rufus Anderson, Observations upon the Peloponnesus and Greek Islands made in 1829, Βοστώνη, Published by Crocker and Brewster, 1830, σ. 83.
Περιγραφή της Τρίπολης το 1829.
Η Τριπολιτσά, αν και ήδη ολοκληρωτικά κατεστραμμένη, ήταν ωστόσο μια σύγχρονη πόλη. […] Οι Τούρκοι πριν το 1770 επιδίωξαν μια κεντρική θέση. Η πρωτεύουσα και η επαρχία που κατοικούσαν αρχικά οι Πασάδες ήταν η Μεθώνη: αλλά αυτός ο τόπος δεν ήταν κατάλληλος να εξυπηρετήσει το σύστημα της κατάκτησης, υπήρχε ανάγκη για έναν τόπο με εύκολη πρόσβαση από όλα τα σημεία της επικράτειας, διότι βρίσκεται στο μέσον μιας εύφορης και πυκνοκατοικημένης λεκάνης, η οποία προστατεύεται από ένα φυσικό τείχος ψηλών βουνών, τα δερβένια και τα περάσματα των οποίων ήταν εύκολο να υπερασπιστεί κανείς. Το κλίμα της κλειστής αυτής λεκάνης είναι υγιεινό, και οι θερινοί καύσωνες μετριάζονται λόγω του υψομέτρου. […] Στο ξέσπασμα της Επανάστασης η Τριπολιτσά είχε πάνω από 23.000 κατοίκους.
Bory de Saint-Vincent, Relation du voyage de la Commission Scientifique de Morée dans le Péloponnèse, les Cyclades et l’Attique, τ. 2, Παρίσι-Στρασβούργο, A la librairie de F. G. Levrault, 1837-1838, σ. 234-235.
Περιγραφή της περιοχής της Τεγέας το 1890.
Άπαν το Τεγεατικόν πεδίον είναι άριστα καλλιεργημένον, υπό των φιλοπονωτάτων Τεγεατών, οίτινες, στερουμένοι πηγαίου ύδατος, ποτίζουσιν αυτό δια φρεατίου, αντλουμένου το πλείστον διά μηχανημάτων ιπποκινήτων. Εν Τεγέα παράγονται άφθονα γεώμηλα, κύαμοι, φασίολοι, αραβόσιτος, σίτος˙ έτι δε και χασίς και άπαντα τα είδη των λαχανικών και λοιπών κηπευτικών προϊόντων, εν Τριπόλει το πλείστον καταναλισκομένων. Τα γεώμηλα και οι κύαμοι της Τεγέαςφθάνουσι μέχρις ημών˙ διαπέμπονται δε μεγάλαι τούτων ποσότητες, ιδίως γεωμήλων, εις τε τας Αθήνας και τας λοιπάς της Ελλάδος πόλεις.
Χρήστος Π. Κορύλλος, Πεζοπορία από Πατρών εις Τρίπολιν, Πάτρα, Αχαϊκή Βιβλιοθήκη, 2014 (α΄ έκδοση Πάτρα 1890), σ. 85.